W.A. Shadid & P.S. van Koningsveld (Eds.)(2002)
Intercultural Relations and Religious Authorities:
Muslims in the European Union.
Peeters, Leuven-Sterling, VA
ISBN 90-429-1157-3
Preface
Introduction 1
Wasif Shadid and Sjoerd van Koningsveld
Muslims as Seen by the Portuguese Press 1974-1999: Changes in the Perception of Islam 7
Eva-Maria von Kemnitz
Islam in Austria: Between Integration Politics and Persisting Prejudices 27
Susanne Heine
A Hidden Agenda or Hidden Prejudices? Building a Turkish Mosque in Tilburg 49
Herman Beck
Muslim Clients in Health Care and Social Service in Scandinavia 67
Nora Ahlberg
Being Muslim in the Italian Public Sphere: Islamic Organisations in Turin and Trieste 87
Ottavia Schmidt di Friedberg
Humanists and Muslims in Belgian Secular Society 107
Herman De Ley
The Religiousness of Muslim Pupils in Danish Upper- Secondary Schools 123
Tim Jensen
Teaching Islam at Publicly Financed Schools in Europe 138
Brigitte Maréchal
Religious Authorities of Muslims in the West: Their Views on Political Participation 149
Wasif Shadid and Sjoerd van Koningsveld
Imams in the Netherlands and Islam Teachers in Flanders 169
Welmoet Boender and Meryem Kanmaz
Turkish Imams in Vienna 181
Sabine Kroissenbrunner
Tariq Ramadan: Voice of a New Religiousness 208
Khadija Mohsen-Finan
Muslim Discussions on Organ Donations to Adherents of Other Religions 215
Gerard Wiegers
Bibliography 226
About the Authors 241
Shadid,W.A. & P.S. van Koningsveld (Eds.) (2002)
Religious Freedom and the Neutrality of the State:
The Position of Islam in the European Union.
Peeters, Leuven-Sterling, VA, 210 pp,
ISBN 90-429-1089-5.
Preface vii
Introduction 1
Wasif Shadid and Sjoerd van Koningsveld
Islam and the Western European Model of Church and State Relations 6
Silvio Ferrari
Constitutional Rights and Religious Freedom in Practice: The Case of Islam in Denmark 20
Jørgen Bæk Simonsen
The Position of Islam within the Italian Legal System 29
Luciano Musselli
Muslim Emancipation? Germany’s Struggle over Religious Pluralism 36
Gerdien Jonker
Limits and Contradictions in the Legal Recognition of Muslims in Spain 52
Jordi Moreras
Recent Developments in Portuguese Legislation concerning the Islamic Core-Values 65
Fernando Soares Loja
The Establishment of Islam as a ‘Swedish’ Religion 76
Jonas Alwall
The Mobilisation of Islam in Sweden 1990 – 2000: From Green to Blue and Yellow Islam 91
Åke Sander and Göran Larsson
State Intervention in the Institutionalisation of Islam in Belgium 113
Marie-Claire Foblets and Adriaan Overbeeke
Between Lord Ahmed and Ali G: Which Future for British Muslims 129
Philip Lewis
Religious Institutions of the Muslim Minority of Greece 145
Samim Akgönül
Islam, European Identity and the Limits of Multiculturalism 158
Sami Zemni
The Negative Image of Islam and Muslims in the West: Causes and Solutions 174
Wasif Shadid and Sjoerd van Koningsveld
Bibliography 195
About the Authors 210
W.A. Shadid & P.S. van Koningsveld (red.)
Religie, cultuur en minderheden.
Historische en maatschappelijke aspecten van beeldvorming.
Tilburg University Press, Tilburg, 1999, pp. 184.
ISBN 90-361-9750-3
Dit boek is te bestellen via E-mail: p.s.van.koningsveld@let.leidenuniv.nl
Voorwoord 7
Inleiding 8
W.A. Shadid en P.S. van Koningsveld (Katholieke Universiteit Brabant en Universiteit Leiden – Universiteit Leiden)
Cultuur: een bruikbaar concept? 14
E. Bartels en L. Brouwer (Vrije Universiteit, Amsterdam)
Het ‘patriarchale’ beeld van Turkse gezinnen 23
E. Huls (Katholieke Universiteit Brabant)
Verborgen vooroordelen? Beeldvorming rond de plannen bouw van een Turkse moskee in Tilburg 40
H.L. Beck (Katholieke Universiteit Brabant)
Beeldvorming over de imam in Nederland 55
W.A. Shadid en P.S. van Koningsveld (Katholieke Universiteit Brabant en Universiteit Leiden – Universiteit Leiden)
Een islamitische gebedsruimte in een Nederlands streekziekenhuis 78
R. Strijp (Katholieke Universiteit Nijmegen)
Osman Hoca en Diyanet: Opvattingen over secularisme en het Westen in twee Turks-islamitische stromingen 88
J. den Exter (Universiteit Leiden)
Rationaliteit en racisme: het Griekse model 102
H. de Ley (Universiteit Gent)
De vrouw in de literaturen van het middeleeuwse Spanje: een intercultureel perspectief 115
A. Schippers (Universiteit van Amsterdam)
Het beeld van de Profeet in een druk van 1580 uit Antwerpen 127
J. Goes (Universiteit Gent)
De Nederlanden en de islam in de zeventiende eeuw: wisselwerking tussen cultuurcontact en beeldvorming? 141
G.A. Wiegers (Universiteit Leiden)
Beeldvorming over de islam in de missionaire communicatie 154
J. Slomp (Predikant/islamoloog, Leusden)
Literatuur 171
W.A. Shadid & P.S. van Koningsveld (red.)
Beeldvorming en intertculturele communicatie:
Sociaal-wetenschappelijke en sociolinguistische studies
Tilburg University Press, Tilburg, 1999, pp. 236
ISBN 90-361-9680-9
Dit boek is te bestellen via E-mail: p.s.van.koningsveld@let.leidenuniv.nl
Voorwoord 7
Inleiding 8
W. Shadid en P.S. van Koningsveld (Katholieke Universiteit Brabant en Universiteit Leiden -Universiteit Leiden)
Een internationale vergelijking van nationalisme en etnisch exclusionisme 15
M. Coenders en P. Scheepers (Katholieke Universiteit Nijmegen)
Etnocentrisme en etnische distantie: theoretische en empirische verklaringen voor het vermijden van contact met allochtonen 41
G. Verberk, P. Scheepers en A. Felling (Katholieke Universiteit Nijmegen)
Blootstelling aan media en subjectief ervaren etnische dreiging 61
M. Vergeer en P. Scheepers (Katholieke Universiteit Nijmegen)
Beeldvorming over zwarte scholen in witte kranten 78
S. Kroon en T. Vallen (Katholieke Universiteit Brabant)
Vertekende intergroepsattributies bij Surinaamse en blanke voetballers 104
A. Vrugt (Universiteit van Amsterdam)
Beeldvervorming in interculturele communicatie: een sociaal-psychologische theorie over onheus politieoptreden in crossculturele interacties 114
F.W. Winkel (Universiteit van Amsterdam)
Politie en Marokkaanse jongeren. Een onderzoek naar klachten over discriminatie bij politieoptreden in Leiden 122
J. Meloen (Universiteit Leiden)
Beeldvorming van autochtonen en allochtonen over integratie 135
J. P. van Oudenhoven en K. Prins (Rijks Universiteit Groningen)
Politieke correctheid, beeldvorming en interculturele communicatie 146
W.A. Shadid en P.S. van Koningsveld, (Katholieke Universiteit Brabant en Universiteit Leiden – Universiteit Leiden)
Interculturele competentie in het onderwijs 166
Y.A.M. Leeman (Universiteit van Amsterdam)
De smaak van spraak. Etnolecten, stereotypen en beeldvorming 180
R. Doeleman en R. van Hout (Katholieke Universiteit Brabant)
Onderwijs in allochtone levende talen: beeldvorming en actoren bij de totstandkoming en implementatie van overheidsbeleid 193
P. Broeder en G. Extra (Katholieke Universiteit Brabant)
Hoe Hindoestanen in Nederland denken over de talen die ze spreken 211
T. van der Avoird (Katholieke Universiteit Brabant)
Literatuur 222
W.A. Shadid
Grondslagen van interculturele communicatie. Studieveld en
werkterrein.
Kluwer. Alphen aan den Rijn, 1998, pp. 316.
ISBN 90-313-2476-0
Inleiding
Deel I Cultuur, communicatie en interculturele communicatie
1 Cultuur
1.1 Inleiding
1.2 Het wezen van cultuur
1.3 Cultuur als sociaal produkt
1.4 De dynamiek van cultuur
1.5 Cultuur en subcultuur
1.6 Groepscultuur en individu
1.7 Cultuur als uitsluitingsmechanisme
2 Cultuur en immigratie
2.1 Inleiding
2.2 Aanpassing als cultuurschok
2.2.1 Verloop van het aanpassingsproces
2.2.2 Kanttekeningen bij het aanpassingsproces
2.3 Factoren die het aanpassingsproces be‹nvloeden
2.3.1 Persoonlijke karakteristieken
2.3.2 Culturele afstand en de omvang van de groep
2.3.3 Openheid van de ontvangende samenleving
2.4 Theorieen over cultuurverandering bij migranten
2.4.1 De convergentietheorie van communicatie
2.4.2 De systeemtheorie van interculturele transformatie
2.5 Cultuurverschil en conflict
3 Communicatie
3.1 Inleiding
3.2 Communicatie als proces
3.3 Verloop van het communicatieproces
3.4 Karakteristieken van communicatie
3.4.1 Communicatie als zender- en ontvanger-fenomeen
3.4.2 Communicatie en intentionaliteit
3.4.3 Communicatie als doelgerichte actie
3.4.4 Communicatie en de uitwisseling van betekenissen
3.4.5 Het inhoudelijk- en betrekkingsniveau van communicatie
3.5 Communicatieve competentie
3.5.1 Sociale vaardigheden
3.5.2 Communicatieve competentie en effectieve communicatie
4 Interculturele communicatie
4.1 Inleiding
4.2 Afbakening van interculturele communicatie
4.3 Theoretische fundering van interculturele communicatie
4.4 Model voor interculturele communicatie
5 Interculturele competentie
5.1 Inleiding
5.2 Componenten van interculturele competentie
5.3 Motivatie
5.3.1 De aantrekkingskracht van overeenkomsten
5.3.2 Onzekerheidsvermijding
5.4 Kennis
5.5 Vaardigheden
5.5.1 Bekrachtiging
5.5.2 Bedachtzaamheid
5.5.3 Zelfonthulling
5.5.4 Empathie en aanpassing
Deel II Culturele factoren
6 Normen, waarden en communicatie
6.1 Inleiding
6.2 Visies op culturele verscheidenheid
6.2.1 De dichotome classificatie van wereldculturen
6.2.2 De benadering van de waardenori‰ntaties
6.2.3 De benadering van de culturele variabiliteit
7 Taal en communicatie
7.1 Inleiding
7.2 Taal, cultuur en denken
7.3 Taal, cultuur en communicatie
7.3.1 Taal en communicatiecode
7.3.2 Taal, cultuur en communicatiestijlen
7.4 Taal en sociale verhoudingen
7.4.1 Taalaccommodatie
7.5 Taal en etniciteit
7.5.1 Taal en intergroepscontact
7.5.2 De sociaal-psychologische benadering van taal en etniciteit
8 Non-verbale communicatie
8.1 Inleiding
8.2 Afbakening van non-verbale communicatie
8.3 Culturele versus biologische oorsprong van non-verbaal gedrag
8.4 Typen van non-verbaal gedrag
8.5 Functies van non-verbaal gedrag
8.6 Culturele variabiliteit en non-verbale communicatie
Deel III Attitudes en beeldvorming
9 Sociale categorisering en identiteit
9.1 Inleiding
9.2 Sociale categorisering
9.3 De causale attributietheorie
9.4 Etniciteit en etnische identiteit
9.5 Benaderingen van etniciteit
9.5.1 De culturalistische benadering
9.5.2 De sociaal-politieke benadering
9.5.3 De psycho-sociale benadering
9.6 Identiteit en identiteitsbeleving
9.7 Identiteit en interculturele communicatie
9.7.1 De theorie van de culturele identiteit
9.7.2 Adaptieve interculturele communicatie
10 Beeldvorming
10.1 Inleiding
10.2 Stereotypen en vooroordelen
10.3 Het ontstaan van beeldvorming
10.3.1 Vooroordelen en persoonlijkheidskenmerken
10.3.2 Vooroordelen, conflict en concurrentie
10.3.3 Vooroordelen, socialisatie en informatievoorziening
10.3.4 Vooroordelen, waarneming en attributie
10.4 Functies van vooroordelen
10.5 Beeldvorming in de praktijk in Nederland
10.5.1 Allochtonen over autochtonen
10.5.2 Autochtonen over allochtonen
10.6 Vooroordelen en intergroepsrelaties
11 Media en beeldvorming
11.1 Inleiding
11.2 De rol van de media bij beeldvorming
11.3 Beinvloeding van vooroordelen via informatievoorziening
11.3.1 Preventie
11.3.2 Interventie
11.4 Effecten van informatievoorziening
11.5 Be‹nvloeding van vooroordelen via contact en samenwerking
Deel IV Interculturele hulpverlening en intercultureel management
12 Interculturele hulpverlening
12.1 Inleiding
12.2 Knelpunten in de interculturele hulpverlening
12.3 Modellen voor interculturele hulpverlening
12.3.1 Het model van de communicatiecodes
12.3.2 Het DSM-model
12.3.3 Het TOPOI-model
12.4 Noodzakelijke kennis en vaardigheden
13 Intercultureel management
13.1 Inleiding
13.2 Etnische minderheden op de arbeidsmarkt
13.3 Intercultureel management en de multiculturele organisatie
13.4 De noodzaak voor intercultureel management
13.5 Dimensies van intercultureel management
13.5.1 Bevordering van participatie
13.5.2 Erkenning en waardering van diversiteit
13.5.3 Bevordering van acceptatie en interetnische relaties
13.6 Organisatieculturen en intercultureel management
Literatuur
Namenregister
Zakenregister
W.A. Shadid & P.S. van Koningsveld
Moslims in Nederland.
Minderheden en religie in een multiculturele samenleving.
Bohn Stafleu van Loghum. Houten, 1997, pp. 224.
ISBN 90-313-2044-7.
Inleiding 9
1 Islam in Nederland 17
1.1 Geschiedenis en beeldvorming 17
1.2 Etnische groepen en religieuze stromingen 20
1.3 Onderzoek over de islam in Nederland 26
1.3.1 Enkele lacunes en desiderata 30
1.4 Toekomstige ontwikkeling van de islam in Nederland 32
1.4.1 De `Nederlandse islam’ 32
1.4.2 Het islamitische fundamentalisme 35
1.4.3 Islamitisch fundamentalisme in Nederland? 39
2 Religieuze infrastructuur 43
2.1 Gebedsruimten en moskeeën 43
2.2 De imams: functies, rechtspositie en opleiding 52
2.2.1 Taken en functies 52
2.2.2 Rechtspositie 53
2.2.3 Opleiding 57
2.3 Religieuze organisaties 67
2.3.1 Indonesische koepels 69
2.3.2 Surinaamse en Pakistaanse koepels 69
2.3.3 Turkse koepels 70
2.3.4 Marokkaanse koepels 72
2.3.5 Interetnische koepels 73
2.3.6 Nationale raden 74
3 Rituele voorschriften 82
3.1 Geloof en gedrag 82
3.2 Reinheid: symboliek en hygiëne 85
3.2.1 Besnijdenis 87
3.3 Bidden 90
3.4 Vasten 93
3.5 Voedselvoorschriften en ritueel slachten 95
3.6 Feest- en rustdagen 99
3.7 Stervensbegeleiding en lijkbezorging 105
4 Familierelaties 110
4.1 Het huwelijk: opvattingen en voorschriften 111
4.1.1 Partnerkeuze 114
4.1.2 Huwelijksleeftijd en huwelijksbelofte 116
4.1.3 Wederzijdse plichten van de partners 117
4.1.4 Huwelijkssluiting 118
4.1.5 Polygamie 119
4.1.6 Veranderingen in het huwelijkspatroon 120
4.2 Echtscheiding 122
4.3 Relatie ouders-kinderen 124
4.3.1 Kinderverzorging, ouderlijke macht en voogdij 126
4.3.2 Pleegkinderen en adoptie 128
4.4 Seksualiteit en omgang tussen de seksen 128
4.4.1 Eer en schande 130
4.4.2 Schaamteregels 132
4.4.3 Scheiding der seksen 134
4.5 Gezinsplanning: opvattingen in de islam 137
4.5.1 Gebruik van anticonceptiva 139
5. Onderwijs 144
5.1 OETC en godsdienstonderwijs 145
5.2 Godsdienstonderwijs op openbare scholen 147
5.3 Christelijke basisscholen en islamonderwijs 151
5.4 Godsdienstonderwijs binnen de islamitische gemeenschappen zelf 159
5.5 Bijzondere scholen op islamitische grondslag 161
5.5.1 Huidige stand van zaken 167
5.6 De islamitische koepelorganisatie ISBO 177
5.7 De rol van een islamitisch educatief centrum 179
6 Overige sectoren 183
6.1 Gezondheidszorg 183
6.1.1 Islam, ziekte en genezing 184
6.1.2 Knelpunten tussen hulpverlener en islamitische cliënt 188
6.1.3 Religieuze therapie bij moslims in Nederland 192
6.2 De krijgsmacht 198
6.3 Penitentiaire inrichtingen 202
6.4 Media 207
Literatuur 214
Register
W.A. Shadid & P.S. van Koningsveld (Eds.)
Political participation and identities of Muslims in non-Muslim states.
Kok Pharos, Kampen, 1996, pp. 239.
ISBN 90-390-0611-3.
Preface
Part I: The Role of Organizations in Political Participation
Political Participation: The Muslim Perspective 2
Wasif Shadid & Sjoerd van Koningsveld (Catholic University of Brabant and Leiden University – Leiden University)
1. Challenges to the Organization of Muslim Communities in Western Europe. The Political Dimension 14
M. Ali Kettani (Ibn Rushd University, Córdoba)
2. Turkish Islam in Germany: Between Political Overdetermination and Cultural Affirmation 36
Valérie Amiraux (Marc Bloch Forschungszentrum, Berlin)
3. Public Spaces, Political Voices: Gender, Feminism and Aspects of British Muslim Participation in the Public Sphere 53
Phnina Werbner (Keele University, Manchester)
4. West-African Islam in Italy: The Senegalese Mouride Brotherhood .An Economic and Cultural Network 71
Ottavia Schmidt di Friedberg (Milan)
Part II: Attitudes Towards Political Participation
5. Loyalty to a non-Muslim Government: An Analysis of Islamic Normative Discussions and of the Views of some Contemporary Islamicists 84
Wasif Shadid & Sjoerd van Koningsveld (Catholic University of Brabant and Leiden University – Leiden University)
6. Muslim Attitudes Towards Political Activity in the United Kingdom: A Case Study of Leicester 115
Ahmed Andrews (University of Derby)
7. Settler Political Participation: Muslim Local Councillors 129
Kingsley Purdam (University of Manchester)
8. Riots, Representation and Responsibilities The Role of Young Men in Pakistani-Heritage Muslim Communities 144
Stacey Burlet & Helen Reid (University of Bradford)
Part III: Identities and Integration
9. Living as a Muslim in a Migration Country Moroccan youngsters in the Netherlands 160
Cécile Nijsten (Catholic University, Nijmegen)
10. Ethnic Identity and Cultural Orientation of Second Generation Turkish Muslim Migrants: Consequences for Minorities Policy 174
Jan van der Lans & Margo Rooijackers (Catholic University, Nijmegen)
11. The Impact of Radical Islam on the Political Attitudes of First Generation Moroccan Muslims in the Netherlands 190
Frank Kemper (Catholic University, Nijmegen)
12. In the Name of the Umma: Globalization, `Race’ Relations and Muslim Identity Politics in Bradford 206
Seán McLoughlin (University of Manchester)
Bibliography 229
W.A. Shadid
Muslims in the Margin. Political responses to the presence
of Islam in Western Europe.
Kok Pharos, Kampen, 1996, pp. 288.
ISBN 90-390-0520-6
Preface vii
Politics and Islam in Western Europe: An Introduction 1
Wasif Shadid & Sjoerd van Koningsveld (Catholic University of Brabant and Leiden University – Leiden University)
Islam and the Construction of Europe 15
Roger Ballard (University of Manchester)
Muslims in France 52
Catherine Wihtol de Wenden (CNRS, Paris)
Religious Traditions in the Public Sphere: Habermans, MacIntyre and the Representation of Religious Minorities 66
David Herbert (Brunel University College, London)
The Muslim Presence in Spain: Policy and Society 80
Montserrat Abumalham (Universidad Complutense, Madrid)
Dutch Political Views on the Multicultural Society 93
Wasif Shadid & Sjoerd van Koningsveld (Catholic University of Brabant and Leiden University – Leiden University)
The Politics of Integration in the Netherlands 114
Ruben Gowricharn & Bim Mungra (Centre for Social Policy Studies, Rotterdam – School Advisory Service, Amsterdam)
Islam, Hinduism and the Limited Secularity in India: A Model for Muslim-European Relations in the Age of Migration? 130
Bassam Tibi (University of Göttingen)
Muslims as Dhimmis. The Emancipation of Muslim Immigrants in Europe: The Case of Switzerland 145
Jacques Waardenburg (University of Lausanne)
Dialogues at Different Institutional Levels among Authorities and Muslims in Belgium 164
Johan Leman & Monique Renaerts (Centre for Equal Opportunities and Opposition to Racism, Brussels)
Muslim Organizations and Islam-State Relations: The Italian Case 182
Stefano Allievi (Milan)
Islam in the Discourse of Public Authorities and Institutions in Denmark 202
Lars Pedersen (Third World Information, Aarhus)
The Establishment of Islamic Schools: A Controversial Phenomenon in Three European Countries 218
Claire Dwyer & Astrid Meyer (University College London – Bilthoven, the Netherlands)
Making a Place for Islam in Politics: Local Authorities Dealing with Islamic Association 243
Jeroen Feirabend & Jan Rath (Bilthoven, the Netherlands – University of Amsterdam)
Muslim Minorities and Welfare Policy in Three Dutch Cities (1984-1994) 259
Herman Beck (Catholic University of Brabant)
Bibliography 277
W.A. Shadid & P.S. van Koningsveld
Religious Freedom and the Position of Islam in Western Europe
Opportunities and obstacles in the acquisition of equal rights
(with an extensive bibliography)
Kok Pharos, Kampen, 1995, pp. 229.
ISBN 90-390-0065-4
Preface
Western Europe and Muslims: an introduction 1
1. Religion and State. Religious freedom in a West-European context 7
1.1 Religion and State in the countries of the European Union 10
1.2 Religion and State: a comparison 20
2. Infrastructural provisions and organizations 23
2.1 Mosques 23
2.2 National policies towards the foundation and maintenance of mosques 27
2.3 Imams 35
2.4 Types of Muslim organizations in the countries of the European Union 42
2.5 Attempts to create national Islamic councils 51
3. Islam as a minority religion 60
3.1 Introduction 60
3.2 Views on Islam as a minority religion 62
3.3 Individual duties in Islam 67
3.4 The Islamic faith and the Rushdie Affair 71
4. The practice of Islamic core-values in Western Europe 77
4.1 Dietary laws 77
4.2 Modest dress 86
4.3 Circumcision 96
4.4 Cemeteries and burial-practices 98
4.5 Observing Friday-prayer and annual holidays 101
5. Islamic religious education in Western Europe 106
5.1 Religious education organized by the Muslim communities 107
5.2 Islamic religious education in public schools 111
5.3 Islamic religious education in Christian schools 117
5.4 Islamic schools 120
Bibliography 127
Index of the bilbiography 224
