Weblog Interculturele Communicatie

BY: W. Shadid, 1-11-2012
Het zal waarschijnlijk niemand zijn ontgaan dat in regeerakkoorden van de laatste jaren de themas immigratie en integratie steeds een centrale plaats zijn gaan innemen. Opvallend is ook de harde toon in de akkoorden met als gevolg dat in de beeldvorming het integratievraagstuk een van de grootste maatschappelijke problemen is gaan heten. Het pas verschenen regeerakkoord van Rutte en Samsom vormt hierop helaas geen uitzondering. Integendeel. In vergelijking met andere integratieplannen en nota’s op lokaal en nationaal niveau is het in dit akkoord gepresenteerde hoofdstuk immigratie, integratie en asiel het hardst en vertoont het meest xenofobe karakter.

Beoogde verharding van de huidige maatregelen
Hieronder enkele van de maatregelen waarvoor verharding is aangekondigd:

• Leeftijd voor  huwelijk- en gezinshereniging wordt verhoogd tot 24 jaar
• Gezinsmigratie wordt beperkt tot het kerngezin
• Illegaal verblijf wordt strafbaar gesteld
• Eisen voor inburgering zowel in het buitenland als in Nederlandzullen  worden aangescherpt
• Voorbereiding op het inburgeringexamen wordt de verantwoordelijkheid van betrokkenen zelf
• Gezichtsbedekkende kleding wordt verboden in het onderwijs, de zorg, het openbaar vervoer en in overheidsgebouwen, en wie deze kleding draagt zal niet in aanmerking kunnen komen voor een bijstandsuitkering
• Leeftijd voor stemmen bij gemeenteraadsverkiezingen, naturalisatie en het niet verliezen van het verblijfsrecht bij het aanvragen van een bijstandsuitkering wordt verhoogd tot 7 jaar
• Het kabinet gaat zich in EU-verband inspannen om ook voor EU-onderdanen te laten gelden dat zij pas na zeven jaar bijstand kunnen krijgen. Klik hier om het akkoord te downloaden.

Nog een lange weg te gaan
Uiteraard wordt de soep niet zo heet gegeten als ze wordt opgediend. De conceptplannen moeten nog worden uitgewerkt, in diverse gremia  bediscussieerd en in de Kamers besproken en tenslotte aan nationale, Europese en internationale wet- en regelgeving worden getoetst. Deze zorgvuldige en  intensieve procedure zal er toe leiden dat sommige voorgestelde maatregelen waarschijnlijk worden afgezwakt en andere zelfs de eindstreep niet halen. Met andere woorden er is nog een lange weg te gaan en dat geeft nog hoop.

Gun-cultuur?
In diverse mediacommentaren op het regeerakkoord wordt de verzwaring in het immigratie- en integratiebeleid als winst voor de VVD gezien en de pvda verweten hiermee te hebben ingestemd . Het is begrijpelijk dat de blindelings gevolgde ‘politieke gun-cultuur’ in deze formatiebesprekingen politieke partijen op sommige punten principeloos kan maken om andere voor hun belangrijke punten binnen te halen. Verzwaring van de zorglasten en de niet proportionele bezuiniging op ontwikkelingshulp zijn voorbeelden van deze principeloosheid.
Desalniettemin is de aangekondigde verzwaring van de immigratie- en integratie-eisen een teken aan de wand voor wat betreft de groei van het stilzwijgend geaccepteerde nationaal egoïsme met xenofobie en uitsluiting als gevolg. Het uitblijven van maatschappelijke verontwaardiging over de aangekondigde verharding in de diverse (sociale) media is ook indicatief voor de groei van het doorgedrongen collectief-egoisme.
De verzwaring is helaas in lijn met wat in het gedoogakkoord van het vorige kabinet (Rutte1) aangaande het thema immigratie is afgesproken. Enkele van deze in het nieuwe regeringsakkoord opgenomen maatregelen kunnen dan ook bedoeld zijn om de pvv de wind uit de zeilen te nemen zodat deze partij het aankomende kabinet Rutte-Asscher waarnodig zal gedogen. Deze redenering zou gemakkelijk opgaan als het beoogde integratiebeleid van de vvd en de pvda afzondelijk zouden botsen met de aangekondigde verharding in het regeerakkoord. De vvd propageert al sinds het leiderschap van Bolkestein een harde lijn en recentelijk ging deze partij zonder bezwaar akkoord met de gewenste plannen van de pvv in deze.
Ook voor de pvda komt deze verharde populistische toon niet ongelegen. In grote mate is het namelijk in lijn met de toon van de conceptnota van de partij “Verdeeld verleden, gedeelde toekomst” uit 2009. Hoewel deze nota inmiddels gedateerd is geeft het toch een indicatie van hoe men in diverse gremia van de partij is gaan denken over immigratie en de positie van allochtonen in de samenleving. Deze twee feiten maken dat de aangekondigde verzwaring van het immigratie- en integratiebeleid in het regeerakkoord niet het resultaat is van de ‘gun-afspraken’ of ‘gun-cultuur’ die de onderhandelaars als leidmotief hadden genomen, maar helaas van een ideologische consensus over dat thema.
Populisme
Het valt niet te ontkennen dat de maatregelen zelf en de toon van het aangekondigde beleid populistisch van aard zijn en raken de onderbuikgevoelens van een belangrijk deel van de samenleving. Een regeerakkoord dat de basis zou vormen voor een kabinet om Nederland uit de economische crisis te trekken met behulp van een niet eerder gekend bezuinigingspakket van 16 miljard Euro, maar tegelijkertijd ruime en gedetailleerde aandacht besteedt aan een handjevol boerkadraagsters kan wat dat betreft niet anders van aard zijn dan populistisch. Boerkadraagsters zullen in het aangekondigde beleid niet alleen in de publieke ruimte onder druk worden gezet, maar zullen ook een eventuele uitkering moeten ontberen, aldus het regeerakkoord. Dit maakt dat de integratieplannen van Rutte en Samsom populistisch, irrealistisch, niet doordacht en hier en daar onhaalbaar zijn. Het kinderpardon dat met applaus is ontvangen vormt hierop geen uitzondering. Wie de voorwaarden waaraan de jonge asielzoekers moeten voldoen om hiervoor in aanmerking te komen doorneemt zal inzien dat het applaus voorbarig en overdreven is.
Maatschappelijke verontwaardiging
Desalniettemin heeft het zogenaamde kinderpardon deels gefungeerd als bliksemafleider voor de maatschappelijke verontwaardiging van met name links Nederland over de aangekondigde verharding in het immigratie- en integratiebeleid. Ook de gewenning van de samenleving aan het anti-allochtonen-discours, lees anti- moslims-discours dat zoals hierboven is aangegeven sinds de jaren negentig door Bolkestein (vvd) in gang is gezet en tijdens het gedoogkabinet Rutte 1 zijn climax heeft bereikt, is verantwoordelijk voor de volkspassiviteit ter zake. Tenslotte heeft de algemene onvrede met de aangekondigde bezuinigingsplannen (o.a. de zorgpremie, de hypotheekrenteaftrek en het sociaal leenstelse) en de angst voor de ingrijpende gevolgen hiervan voor de persoonlijk situatie van iedere Nederlander een wezenlijke belemmering gevormd voor het opkomen voor de belangen van allochtone medeburgers. Immers: ‘Erst kommt das Fressen, dann kommt die Moral’.
Prof.dr. W. Shadid is methodoloog en emeritus hoogleraar interculturele communicatie. Voor meer info zie de pagina “About”.